تالاسمی یا Thalassemia یک بیماری ژنتیکی است که به دلیل نقص در تولید هموگلوبین، ماده ای که نقش حمل اکسیژن را در خون دارد، ایجاد می شود. این بیماری به دلیل وراثت ژن های نقص هموگلوبین از پدر و مادر به فرزندان منتقل می شود.
هموگلوبین یک پروتئین است که در سلول های قرمز خون وجود دارد و به انتقال اکسیژن از ریه به سایر اعضای بدن کمک می کند. در بیماران تالاسمی، تولید هموگلوبین کاهش می یابد و این باعث شکل گیری سلول های قرمز خون نامنظم و کمبود آنها می شود.
این بیماری در دو نوع اصلی، تالاسمی بتا و تالاسمی آلفا تقسیم می شود. در تالاسمی بتا، تولید زنجیره بتا هموگلوبین کاهش می یابد، در حالی که در تالاسمی آلفا، تولید زنجیره آلفا هموگلوبین کاهش می یابد.
علائم عمومی این بیماری ممکن است شامل خستگی، ضعف، کاهش وزن، بی اشتهایی، سردرد، افت فشار خون و زردی باشد. بسته به شدت بیماری، ممکن است نیاز به خونریزی و مصرف مکمل های آهن داشته باشید.
برای تشخیص نیز ، آزمایش خون و جایگزینی زنجیره های هموگلوبین ناکارآمد با زنجیره های سالم درمانی است که می تواند بهبودی علائم بیماری را بهبود بخشد.
با توجه به وراثت ژنتیکی بیماری، مشاوره ژنتیکی برای زوج هایی که در خانواده تالاسمی وجود دارد، بسیار مهم است. همچنین، برای جلوگیری از ابتلا به بیماری، ممکن است انجام آزمایش های ژنتیکی در جامعه های پر خطر و مصرف مکمل های آهن و اسید فولیک مفید باشد.
در کل، این بیماری یک بیماری ژنتیکی جدی است که نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد. همچنین، ارائه آموزش برای جلوگیری از ابتلا به بیماری بسیار مهم است.
پیشگیری از تالاسمی
تالاسمی یک بیماری ژنتیکی است و به دلیل وراثت ژن نقص هموگلوبین از پدر و مادر به فرزند منتقل میشود، بنابراین جلوگیری کامل از بیماری تالاسمی امکانپذیر نیست. با این حال، با انجام تست ژنتیکی و شناخت وضعیت ژنی، میتوان از بروز بیماری در آینده جلوگیری کرد.
در کشورهایی که تالاسمی شایع است، برنامههای جهانی سنجش پیش از ازدواج برای شناسایی افراد با خطر بالای ابتلا به تالاسمی و ازدواج آنها با افراد غیرخطرناک، مورد استفاده قرار میگیرد. این برنامهها شامل آزمایش ژنتیکی، آموزش بهداشتی و مشاوره ژنتیکی است.
همچنین، برای جلوگیری از بیماری تالاسمی باید از خود مراقبت کنید و از آنجا که بیماری باعث کمبود آهن میشود، باید از مصرف مکملهای آهن و تغذیه مناسب استفاده کنید. همچنین، مصرف اسید فولیک نیز بهبود وضعیت بیماری را تسهیل میکند.
همچنین، شناخت این بیماری و آگاهی از علائم آن میتواند در زمان شناسایی زودرس و درمان سریع تر کمک کند، بنابراین باید به سمت افزایش آگاهی جامعه درباره تالاسمی حرکت کرد.
جلوگیری از تالاسمی به دلیل وراثت ژنتیکی بسیار پیچیده است، اما با شناخت وضعیت ژنی و انجام برنامههای جهانی سنجش پیش از ازدواج و مراقبت از خود، میتوان از پیامدهای شدید بیماری جلوگیری کرد.
علائم تالاسمی چیست
خستگی و ضعف: یکی از علائم شایع تالاسمی، خستگی و ضعف است که به دلیل کمبود سلول های قرمز خون و نقص هموگلوبین در خون ایجاد میشود. افراد مبتلا به تالاسمی ممکن است احساس خستگی و ضعف شدید کنند و نیاز به استراحت بیشتر داشته باشند.
کاهش وزن: در بعضی از موارد، افراد مبتلا به تالاسمی ممکن است کاهش وزن داشته باشند. این مسئله به دلیل کمبود آهن در بدن و کاهش تولید سلول های قرمز خون است.
بیاشتهایی: بیماران تالاسمی ممکن است از کاهش اشتها و عدم تمایل به خوردن شکایت کنند. این مسئله معمولاً با کاهش وزن و ضعف همراه است.
سردرد: بعضی از بیماران تالاسمی ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن در خون، سردرد داشته باشند. این مسئله معمولاً در صورت شدت بیماری بیشتر دیده میشود.
افت فشار خون: بیماران تالاسمی ممکن است به دلیل کمبود سلول های قرمز خون و هموگلوبین، فشار خون پایینی داشته باشند. این مسئله معمولاً در صورت شدت بیماری بیشتر دیده میشود.
زردی: بیماران ممکن است به دلیل تجمع بیش از حد بیلیروبین در خون، زردی پوست و چشم داشته باشند.
افزایش حجم طحال: در مبتلایان این بیماری ممکن است به دلیل تولید سلول های قرمز خون ناقص، طحال بیش از حد بزرگ شود. این مسئله باعث کاهش عملکرد طحال و احتمال ابتلا به عفونت های متعدد میشود.
بروز عفونت: بیماران تالاسمی به دلیل کاهش عملکرد سیستم ایمنی، در مقابل عفونت ها حساسیت بیشتری دارند و میتوانند به راحتی به عفونت های مختلف ابتلا کنند.
احتمال بالای ابتلا به بیماریهای قلبی: بیماران تالاسمی به دلیل کمبود هموگلوبین و اکسیژن در خون، احتمال بالایی برای ابتلا به بیماریهای قلبی دارند. این مسئله معمولاً در صورت شدت بیماری و نادرستی در درمان آن رخ میدهد.
احتمال ابتلا به سندرم کلوسترول بالا: برخی از بیماران تالاسمی به دلیل کمبود آهن و تولید اکسیدان زیاد، احتمال بالایی برای ابتلا به سندرم کلوسترول بالا دارند.
گفتنیست علائم بیماری تالاسمی بسته به نوع آن و شدت آن متفاوت است. اگر شما یا فردی در خانواده شما به بیماری تالاسمی مبتلا هستید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی شما انجام شود و در صورت نیاز به درمان بیماری، روش درمان مناسب برای شما تعیین شود.
درمان تالاسمی
تزریق خون: یکی از روش های درمان تالاسمی، تزریق خون است. این روش به دلیل کمبود سلول های قرمز خون در بیماران تالاسمی انجام میشود. در این روش، سلول های قرمز خون سالم و بهداشتی به بیمار تزریق میشوند. این روش معمولاً در بیماران تالاسمی شدید و یا در مواردی که کمبود سلول های قرمز خون بسیار شدید است، استفاده میشود.
مراقبت های پیشگیرانه: برای مراقبت از بیماران تالاسمی، انجام مراقبت های پیشگیرانه مهم است. این مراقبت ها شامل مراقبت از خود، مصرف مکملهای آهن و اسید فولیک، و مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم جدید است.
آموزش بهداشتی: آموزش بهداشتی به بیماران تالاسمی و خانواده هایشان میتواند در مراقبت از خود و برقراری سبک زندگی سالم کمک کند. این آموزش ها شامل رعایت تغذیه سالم، استراحت کافی و انجام فعالیت های ورزشی منظم است.
پایش درمان: برای درمان بهتر این بیماری، باید پایش درمان منظم انجام شود. برنامه های درمانی باید توسط پزشک متخصص تعیین شود و باید با دقت و سرعت مناسب اجرا شوند.
پیشگیری قبل از تولد: در بعضی از موارد، انجام برنامه های جهانی سنجش پیش از ازدواج و مشاوره ژنتیکی میتواند از بروز بیماری تالاسمی در فرزندان جلوگیری کند. در صورتی که ژن تالاسمی در خانواده شما وجود دارد، بهتر است قبل از بارداری با پزشک مشورت کنید.
پیشگیری از عفونت: بیماران تالاسمی به دلیل کمبود سلول های قرمز خون، به عفونت های ریوی و دیگر عفونت ها حساسیت بیشتری دارند. بنابراین، پیشگیری از عفونت ها، بهبود درمان تالاسمی و کاهش عوارض آن میتواند داشته باشد. این پیشگیری شامل شستشوی دست منظم، پوشیدن ماسک در صورت لزوم، واکسیناسیون مناسب و از همه مهمتر، اجتناب از افراد بیمار و عفونی میشود.
درمان تراریختگی: در برخی از موارد، درمان تراریختگی میتواند برای بیماران تالاسمی مفید باشد. این روش شامل تزریق سلول های بنیادی خون مرتبط با تراریختگی است که میتواند بهبودی در درمان بیماری ایجاد کند.
درمان پشتیبانی: درمان پشتیبانی شامل درمان عوارض بیماری و مشکلات دیگری است که ممکن است در این بیماران رخ دهند. این مشکلات شامل کمبود آهن، نارسایی قلبی، عوارض از تزریق خون و بیماری های دیگر است. درمان پشتیبانی ممکن است شامل مصرف دارو، مراقبت از خود و تغییرات در سبک زندگی باشد.
در کل، درمان تالاسمی بسته به شدت بیماری و نوع آن، متفاوت است. انجام مراقبت های پیشگیرانه، درمان تزریق خون، آموزش بهداشتی، پایش درمان منظم، پیشگیری قبل از تولد، پیشگیری از عفونت، درمان تراریختگی و درمان پشتیبانی، راه های مختلفی برای درمان تالاسمی هستند که باید توسط پزشک متخصص تعیین و اجرا شوند.